آوای زن, ۹ اپریل ۲۰۱۱
ملالی جویا تصویر کلیشه ایی جهانیان از زن افغانستان را پریشان کرده است.
ملالی جویا را سال ها پیش در سفرش به اروپا ملاقات کردم. دیدار کوتاه بود و فرصتی برای صحبت و تبادل نظر نبود. بعد از آن چند بار به سفارش نشریات مختلف با او تلفنی مصاحبه کردم و با پی گیری نوشته ها وفعالیت هایش بیشتر با او آشنا شدم. بالاخره چند ماه پیش در سفر مجدد جویا به استکهلم فرصت دیدار دست داد. به محل قرار که رسیدم ایستاده بود و مشغول تماشای ویترین مغازه ایی. بی خیال و آرام. به طرفم که برگشت دیدم هنوز همان ملالی است با چشمانی درخشان و هشیار که نشان از جانی شیفته دارد. حالا 32 ساله است. هنوز شعرهای شاملو را از حفظ می خواند. بی باکی و عشق پایان ناپذیرش به مردم افغانستان و آگاهی اش در مورد تاریخ، مسائل و رنج های کشورش احترام برانگیز است.
مثل همیشه دلداری ام داد که نگرانش نباشم. در معرض تهدید دائمی است و زندگی اش در جابجایی برای حفظ امنیت می گذرد. هر دو نگاهی به زنان سرخوش جوانی که در میز بقل نشسته بودند انداختیم و ناخودآگاه موضوع بحث مان به نقش سوئد، حضور نظامی در افغانستان و سکوتِ به علامت رضایِ جامعه ی سوئد کشیده شد.
حالا دیگر تنها جنگ سالارها و طالب ها دشمنت نیستند! خیلی ها می خواهند ساکت باشی! خروج نیروهای نظامی از افغانستان برای همین سوئدی های «صلح طلب» هم دیگر به صرفه نیست!
– درسته. ولی خیلی ها هم مواظبم هستن! مردم نمی گذارند بلایی به سرم بیاید. تا حالا که جان سالم در برده ام.
و باز چشم هایش درخشید، شعری از شاملو بازگو کرد و برایم از یاری ها و دلسوزی های مردم گفت که از او چون دخترشان مراقبت می کنند و به دادش می رسند. ملالی تا به حال از چندین سوقصد جان سالم به در برده ولی همواره خطر حمله و انتقام مخالفان تهدیدش می کند.
ملالی جویا در سال 2006 پس از آنکه به عنوان نماینده با رای بالا به مجلس افغانستان راه یافت، غوغایی به پاکرد. یک تنه و با جسارتی کم نظیر به جنگ سالاران و سودجویان نه گفت. شورشی و سازش ناپذیر بود، پس از مجلس حذفش کردند و اقدام به دستگیری و قتلش. اما ملالی جویا همچنان محبوب و استوار به مبارزه اش برای رهایی کشورش، آنگونه که خود باور دارد، ادامه داده است. او صدای بی صدایان شد. به تازه گی کتابی تحت عنوان «زنی در میان جنگ سالاران»، نیز منتشر کرده که به بسیاری زبان ها ترجمه شده است.
جویا و جنگ
ملالی جویا تصویر کلیشه ایی جهانیان از زن افغانستان را پریشان کرده است. ملالی یکی از هزاران زنان آزادی خواه افغانستان است. یکی از همان زنانی که سران آمریکا می خواستند «نجاتش» دهند. حالا ملالی به آنها می گوید: «از کشورم بیرون روید! بگذارید مسائل مان را خودمان حل کنیم! ما قادریم خود را از فلاکت نجات دهیم. شما کار را خراب تر کرده اید!»
جویا خواهان خروج کامل و فوری نیروهای نظامی ناتو از افغانستان است. او معتقد است که دمکراسی بدون استقلال بی معناست. در مصاحبه ی جدیدی در ماه نوامبر با مایلز اشدان ژورنالیست استرالیایی از دلایل مخالفتش می گوید:
– مردم ما دارند بین دو دشمن بزرگ له می شوند. نیروهای اشغالگر از آسمان بمب می ریزند و مردم غیرنظامی را می کشند و نیروهای طالبان و جنگ سالاران از پایین به اعمال فاشیستی خود ادامه می دهند. ناتو و نیروهای آمریکایی کشور مرا تحت نام زیبای دمکراسی و به بهانه ی تامین حقوق زنان و بشر اشغال کردند. و حالا، پس از آنکه نه سال خون مردم را تحت نام مبارزه با تروریسم ریخته اند دارند از طالبان، یعنی همان تررویست ها، دعوت می کنند که به دولت بپیوندند.
– آیا بهتر نیست که که آمریکا و ناتو افغانستان را ترک کنند تا آنوقت مردم ما اقلن با یک دشمن سر و کار داشته باشند؟
گزارش اخیر پرفسور مارک هارولد آمریکایی از مخالفان حضور نظامی در افغانستان، نشان می دهد که پس از نه سال حضور نظامی قویترین کشورهای جهان در افغانستان، هنوز حدود 80 درصد مناطق افغانستان تحت حکومت طالبان هاست. شاید به همین دلیل است که آمریکایی ها چاره را در مصالحه با طالبان می بینند. اخیرن گورباچف، رییس جمهور سابق اتحاد شوروی که مجبور شد با خسارات بسیار افغانستان را ترک کند، به بی بی سی گفت که آمریکایی ها اگر نمی خواهند تجربه ی شکست ویتنام را تکرار کنند، بهتر است همین امروز از افغانستان بیرون بروند. ژورنالیست و نویسنده ی سوئدی جسپر هور، که پنج ماه را در افغانستان به تهیه ی گزارش گذرانده نیز در کتابش مکرر از زبان مردمان افغانستان این مسئله را تکرار می کند که افغانستان «قبرستان امپراطوری هاست» و مردمش هرگز تسلیم بیگانه نمی شود.
چندی پیش خبر کشف مخاذن بزرگ بهره برداری نشده ی نفت در افغانستان تیتر خبرها شد. خبر به سرعت به فراموشی سپرده شد. افغانستان به دلایل گوناگون، از جمله موقعیت جغرافیایی اش، اکنون به یکی از مراکز رقابت قدرتهای بزرگ در منطقه ی خاورمیانه تبدیل شده است. ملالی جویا در این مورد به خبرنگاران استرالیایی چنین می گوید:
– دولت پاکستان و رژیم فاشیستی ایران از طالبان ها حمایت می کنند. آمریکا هم به نظر از این داستان خوشنود است چون فکر می کند با این بهانه که شرایط افغانستان از قبل ناامن تر شده، راحت تر می توان افکار عمومی جهان را به ادامه ی اشغال افغانستان جلب کند.
دولت و رسانه های افغانستان برخلاف اظهارات جویا، با اتکا به همه پرسی هایی که منتشر می کنند مدعی اند که مردم این کشور خواهان ادامه ی حضور نیروهای ناتو هستند. ملالی جویا در استرالیا به خبرنگاران می گوید:
– شما باید بدانید که افغانستان تنها گرفتار جنگ نظامی نیست. جنگ تبلیغاتی هم برقرار است. رسانه های اصلی و بزرگ توسط سیاستمداران فاسدی که سعی می کنند مفید بودن جنگ را به خورد مردم بدهند، اداره می شود. آنها می گویند جنگ عراق بد است، اما این جنگ خوب است.
ملالی جویا معتقد است که این قبیل همه پرسی ها سفارشی هستند و در جهت تامین منافع کسانی که از حضور نظامی ناتو منفعت می برند تنظیم می شوند.
– همه پرسی هایی از این نوع توسط رسانه ها پس از جهت دهی افکار عمومی و برگزیدن کسانی در شهرهای بزرگ که حرف آنها را تایید می کنند، صورت می گیرد. اینها توسط سیاستمدارانی ناصادق که که از این اشغال سود برده، ثروت و شهرت اندوخته اند سرهم بندی می شوند.
از سال 2002 چهار بیلیون دلار کمک های نقدی رسمی به افغانستان اعطا شده است. اخیرن نیویورک تایمز به دنبال افشاگری های سایت ویکی لیکز در مورد مداخله ی جمهوری اسلامی در افغانستان، از کیسه های بزرگ پول که بدون حساب و کتاب از آمریکا و دولت جمهوری اسلامی مستقیم به کاخ ریاست جمهوری حامد کارزای ارسال می شود، خبر داد. کارزای نیز با افتخار خبر را تایید کرد. اما ملالی جویا همچون اکثر مردمان افغانستان و بسیاری گزارشگران بی طرفی که از این کشور دیدار کرده اند، می گوید که فقر، فساد و رشوه خواری بی داد می کند و عده ایی نوکیسه و مستبد، بخشن همان جنگ سالاران قدیمی، تحت حمایت نیروهای ناتو بر جان و مال مردم حکومت می کنند. جویا می گوید:
– هنوز با وجود این همه دلار سرازیر شده، هشتاد درصد مردم ما زیر خط فقر زندگی می کنند. بخش عمده ی کمک های سرازیر شده به افغانستان در واقع به جیب سران دولت رفته است.
ملالی جویا معتقد است که ایالات متحده ی آمریکا همواره به مردم دنیا وعده های فریبنده داده اند. در حالیکه از جنگ دوم جهانی به بعد آمریکایی ها نظام های دمکراتیک را سرنگون کرده و دیکتاتورها را جایگزین ساخته اند. او در استرالیا به اشتدان می گوید:
– آنچه امروز درافغانستان می گذرد ثمره ی سیاست های آمریکاست. آنها به این زودی ها این کشور را ترک نخواهند کرد. اما من آرزو می کنم که اینها همین امروز افغانستان را ترک کنند. امروز از فردا برایشان بهتر است.
– در ازای میلیون ها دلاری که به این کشور سرازیر شده طرفداران اشغال افغانستان البته چندین مدرسه و بیمارستان هم ساخته اند. ولی بیشتر از بودجه ی این ساختمان ها، آنها پول صرف تبلیغ در مورد این چند مدرسه و بیمارستان در تلویزیون هایشان کرده اند تا به مردم دنیا نمایش دهند که کار می کنند. شکی نیست که افغانستان جنگ و طالبان زده به کمک نیاز دارد. ما به بیمارستان و شهرسازی احتیاج داریم. ما نیازمند بازسازی افغانستان هستیم، به ویژه در زمینه ی آموزش. ما هزاران بیوه و یتیم داریم. ولی پولی که می آید صرف این مسائل نمی شود.
– البته که امنیت حتی از آب و غذا هم برای مردم ما مهم تر است. ولی حتی همین امروز با حضور ده ها هزار سرباز مسلح آمریکایی در کابل، ما امنیت نداریم!