بی بی سی، ۱۷ مارچ ۲۰۱۹
هشت مارس، روز جهانی همبستگی زنان با ادامه پنجمین دور مذاکرات دیپلمات‌های آمریکایی و نمایندگان طالبان در دوحه قطر همزمان شده است. زنان افغانستان که خاطره خوبی از دوران حاکمیت طالبان ندارند، با نگرانی این گفت‌وگوها را دنبال می‌کنند. آن‌ها بیم دارند که مبادا دستاوردها و ارزش‌های ۱۸ سال گذشته افغانستان قربانی صلح بین طالبان و آمریکا شود. ملالی جویا، چهره شناخته‌شده و “نماد زن معترض افغان” اما نگاه متفاوتی به این مذاکرات دارد. او چرا به این باور است که این صلح خطرناکتر از جنگ است؟
نوآم چامسکی، زبان‌شناس و فیلسوف برجسته آمریکایی زمانیکه باراک اوباما رئیس جمهوری وقت آمریکا برنده جایزه صلح نوبل شد، در مقاله‌ای نوشت که کمیته نوبل انتخاب‌های ارزشمند دیگری هم می‌توانست داشته باشد؛ مثلا ملالی جویا.
ملالی جویا بار اول در سال ۲۰۰۳ جنجال به پا کرد، زمانیکه در لویه‌جرگه قانون اساسی افغانستان در بین صدها نفر، شماری از حاضرین را جنگ‌سالار خواند و خواهان محاکمه آن‌ها شد. پس از این اعتراض، سازمان ملل متحد به علت “تهدیدها” علیه او، مسئولیت محافظت این زن را تا مدتی برعهده گرفت.
بار دیگر در سال ۲۰۰۷ ملالی جویا که یکی از جنجال‌برانگیزترین چهره‌های مجلس نمایندگان افغانستان شده بود، به دلیل این‌که پارلمان افغانستان را “بدتر از یک طویله و باغ وحش” توصیف کرده بود، عضویتش به حالت تعلیق درآمد. این موضوع انتقاد گسترده اعضای پارلمان افغانستان را در پی داشت.
از آن‌زمان تاکنون خانم جویا در افغانستان مخفی زندگی می‌کند.
سرنوشت یک زن معترض در افغانستان چه خواهد شد؟
ملالی جویا سال‌هاست که در هیچ جلسه و برنامه عمومی وعلنی در افغانستان حضور نیافته است. او مجبور است به دور از فامیلش زندگی کند، هیچ دفتر ثابتی نداشته باشد و هر از چندگاهی محل بودوباش خود را تغییر دهد. به گفته خودش مثل زمان حاکمیت طالبان، مجبور است حجاب داشته باشد و چادری و برقع بر سر کند؛ چرا که تهدیدها هنوز هم ادامه دارد.
ملالی جویا حضور نیروهای خارجی در افغانستان را “اشغال” و دولت افغانستان را دست‌نشانده می‌داند. به نظر او، گروه طالبان “تروریستی” است و در افغانستان تنها یک “طالب آمریکایی نیست، بلکه طالبان روسی، ایرانی و پاکستانی هم حضور دارند.” مسلما گروه طالبان هیچ یک از این برچسب‌ها را نمی‌پذیرند و صحبت‌هایش به مذاق دولت و نیروهای بین‌المللی هم خوش نمی‌آید.
اما از زمانیکه این زن معترض عضویتش در مجلس نمایندگان افغانستان تعلیق شد، تاکنون وضعیت افغانستان تغییر زیادی کرده است. صدای زنان بیشتر از گذشته به گوش می‌رسد، رسانه دارند، گردهمایی به راه می‌اندازند و در فضای مجازی آن‌طور که خواسته باشند اعتراض می‌کنند و می‌گویند “زنان افغان دیگر به عقب بر نمی‌گردند.”
برای ملالی جویا اما گویا تغییر چندانی نکرده است. می‌گوید :”فعالیت علنی، سبب نابودی‌ام می‌شود. دلیل این‌که تاکنون زنده‌ام، همین فعالیت مخفی‌ام بوده است.”
اما زندگی در خفا به معنای فعالیت نکردن نیست. ملالی جویا می‌گوید:” اگرچه سال‌ها پیش تریبون پارلمان را از دست دادم، اما حالا تریبون‌های بیشتری از “آزادی‌خواهان دنیا و مردم افغانستان” را به دست آورده‌ام. آرام ننشسته‌ام، بویژه در بیرون از افغانستان در نشست‌های بین‌المللی صدای مردم افغانستان بوده‌ام.”
به باور خانم جویا در فضای کنونی افغانستان هر صدای جدی که برخلاف منافع دولت، قدرت‌های خارجی در افغانستان و قدرتمندان بلند شود، با تهدیدهای بیشتری مواجه خواهد شد.
در افغانستان برای زنی که باور داشته باشد دولت گوش به فرمان آمریکاست، نیروهای خارجی سبب تداوم جنگ و نقض حقوق بشر هستند، گروه‌های جنگجو و شورشی با اشاره دیگر کشورها وارد میدان شده‌اند، زندگی آسان نخواهد بود، بویژه این‌که بخواهد همچنان به وضع موجود معترض باشد.
صلح آمریکا و طالبان؛ خطرناکتر از جنگ
پنجمین دور مذاکرات دیپلمات‌های آمریکایی با نمایندگان طالبان در قطر ادامه دارد. این مذاکرات بسیاری از زنان افغان را نگران ساخته است. آن‌ها باور دارند که نگاه این گروه به زن نسبت به زمان حاکمیت‌شان چندان تغییر نکرده است، از این‌رو اگر با این مذاکرات سهمی در قدرت در افغانستان داشته باشند، دستاوردها و ارزش‌های ۱۸ سال گذشته چه خواهد شد؟
ملالی جویا اما نگاه متفاوتی دارد. به نظر او صلح بین آمریکا و طالبان خطرناکتر از جنگ جاری در افغانستان است. به گفته او آمریکا تا دیروز ادعا می‌کرد که ما با “تروریست‌های طالب” میجنگیم، اما امروز رسما از آن‌ها به گفت‌وگو دعوت می‌کند که نتیجه آن اتحاد “دشمنان سوگندخورده عدالت و دموکراسی” خواهد بود.
ملالی جویا به این نظر است که “جنگ‌سالاران” که دیروز علیه شوروی مبارزه می‌کردند در ۱۸ سال گذشته با نقاب دموکراتیک بر افغان‌ها تحمیل شدند. آن‌ها در این مدت مقاومت علیه طالبان را ادعا می‌کردند اما امروز در مسکو به طالبان “چاپلوسی” می‌کنند. گرچه به باور او غرب افغانستان را هرگز رها نخواهد کرد، چرا که در آن‌جا به دنبال اهداف خود است.
از نظر او در ۱۸ سال گذشته دولت افغانستان و کشورهای غربی از حقوق بشر و حقوق زن در افغانستان صحبت کرده‌اند، اما هنوز در ولایت‌های دور افتاده زن‌ها از حقوق انسانی‌شان محروم هستند، چه برسد به این‌که به حقوق واقعی‌شان دست یابند؛ سنگسار و لتوکوب می‌شوند، به اجبار عروسی می‌کنند و با انواع خشونت‌های فیزیکی و روحی دست به گریبان هستند.
و این وضعیت تغییر نمی‌کند مگر این‌که سطح آگاهی آن‌ها افزایش یابد. زنان افغان یک مبارزه طولانی، پیگیر و خستگی‌ناپذیری را در پیش دارند. به گفته ملالی جویا حقوق زن، حقوق بشر، استقلال، آزادی و دموکراسی دسته گلی نیست که توسط بیگانه‌ها به افغان‌ها هدیه شود، در صورتی به دست می‌آید که افغان‌ها متحد شوند، نترسند و قاطع مبارزه کنند.
ملالی جویا: صلح با طالبان خطرناکتر از جنگ با این گروه است – BBC News فارسی (ampproject.org)